sexta-feira, 19 de agosto de 2011

Helena das Dorres Alves Tempo Servisu Policia Nian Barak Liu, Duke Familia

Maluk lee nain sira, bainaka ba loron ohin, rubrika nee aprezenta ita nia figura policia feto ida naran Helena das Dorres Alves. Oinsa ninia esperiensia estudu/eskola iha tempu pasadu, tansa nia mehi hakarak sai policia. Servisu nudar policia, saida mak nia sente, dezafiu saida deit mak nia hasoru i oinsa nia bele survive no sente enjoyable.

Aleinde knar policia, Helena mos konsiente a’an katak, nia mos halao knar nudar Inan ida husi familia ida. Oinsa ninia tempo ba knar rua nebe la hanesan, oinsa nia fahe tempo no domin ba ninia oan no laen kaben. Husi aktividade profan nebe matan bele ha’re, dala ruma ema dehan: fasil, gampang. Maibe, kuandu ha’re liu ba ninia ambiente, situasaun no kondisaun knar nebe nia halo no halao, dala ruma la fasil.

Mais, fasil ka la fasil, ida nee sai ona parte husi ninia vida: nudar policia, nomos nudar Inan husi familia ida. Oinsa bele halao knar rua nee, tantu Helena iha ninia prinsipiu. Todan ou kman, nia labele foti deit setor ida, depois husik hela ida seluk. Rua-rua nia leba iha kabas hotu, respeita no konsidera. Nia tenki fahe tempo. Atu nunee, rua-rua lao hotu ba oin mesmu hasoru laloran boot.

Nudar kaben nain, Helene termasuk beruntung bele hetan ninia “Isin Sorin” nebe bele kumpriende ho ninia knar nudar policia-membru Policia Nasional de Timor Leste (PNTL). Ninia Isin Sorin (laen kaben) sempre hatudu komprensaun diak, kumpriende tebes, no fo toleransia ba Helena bainhira agenda servisu policia nian butuk i ejiji ninia prezensa hodi halao. Tamba nee, durante nee, ninia tempo ba knar policia nian barak liu duke tempo ba familia.

“Sim. Durante nee hau nia tempu fahe ba hau nia laen no oan sira uit oan deit. Barak liu ba knar instituisaun policia nian. Dala ruma, hau tama uma loron ida rua deit. Tamba nudar membru Policia Komunitaria, hau tenke tuun ba distritu ka Posto Komunitaris nebe mak iha area rurais. Hau nia oan nain 3 no hau nia laen, kumpriende ona ho hau nia situasaun no kondisaun. Liliu hau nia laen, nia kumpriende tebes ho hau nia knar nudar policia,” hateten Helena das Dorres Alves ba STL foin lalais nee iha ninia knar fatin, Quartel Geral Policia, Kaikoli Dili.

***

Helena moris iha Ossu dia 10 de Outobru 1972. Oan ba dala 3 husi maun alin nain 8, aifuan domin husi Maria Amelia da Silva no Agusto da Silva. Nia hahu estudu iha Eskola Primaria Publiku (Sekola Dasar Negeri) Kampung Marinir, Beto Barat, Komoro, remata tinan 1983. Depois, kontinua ba Eskola Pre-Sekundaria Katoliku St. Pedro Komoro, remata tinan 1986. Depois, kontinua ba Eskola Sekundaria St. Paulo Dili maibe tamba laiha jurusan mak par ho ninia hakarak, Helena muda ba Eskola Sekundaria Ekonomia Publiku (SMEA Negeri) Becora. Nia hili eskola ida nee tamba, iha jurusan Akuntasi. Remata tiha husi SMEA Negeri Becora, Helena lakohi lakon opurtunidade. Nia kontinua estudu ba universidade iha Universitas Timor Timur (Untim, agora matebian ona).

Iha nee ninia estudu la to’o rohan tamba situasaun politika railaran avansa maka’as ona ba ukun a’an. Liliu besik atu tama ba Konsulta Popular, 30 de Agustus 1999, iha fatin-fatin, militar no policia Indonesia hamutuk ho sira jaringan-jaringan mauhu-buihu, no milisia Pro-Jakarta, kumesa kria konfrontasaun fiziku. Amiasaun ba populasaun, halo torturasaun, oho ema, tuda rahun ema nia uma no sunu populasaun nia uma. Situasaun hirak nee la permiti ona ba Helena atu kontinua ninia estudu iha Untim. Nudar joven, Helena mos lakohi subar a’an. Nia hola parte iha linha klandistina hamutuk ho ninia kolegas sira hodi kontra asaun milisia Pro-Jakarta.

Momentu neba, situasaun defisil tebes. Entaun Helena fila hikas ba ninia rai moris fatin, Ossu. Pasca Konsulta Popular, nebe maioria populasaun hili ukun a’an, Indonesia foti ain, i Timor Leste hamrik nudar nasaun foun no soberania. Helena sente kontenti. Nia fila hikas mai Dili hodi kontinua estudu iha Universidade Nasional de Timor Leste (UNTL) to’o remata.

Iha momentu neba, tempu Governusaun Untaet, tinan 2000, Helena rona katak, governu Untaet loke vaga ba Timor oan para tama policia hodi forma instituisaun PNTL. Helena aproveita opurtunidade ida nee. Nia tuir testu, i pasa duni ba policia. Depois hamutuk ho ninia kolegas sira seluk tama premeira faze, tama Akademia PNTL hodi treinu. Remata husi Akademia, Helena halao knar iha Centro Formasaun Akademia PNTL Komoro durante fulan 3. Depois sai ba membru Policia Investigasaun Eskuarda Komoro.

Lakleur, tinan 2002, Helena transfere ba iha Policia Investigasaun Nasional. Tama tinan 2003, muda ba Policia Investigasaun iha Quartel Geral Kaikoli. Lakleur muda fali ba Centro Formasaun Akademia PNTL Komoro. Iha Akademia nee, Helena simu kar nudar Adjunto Treinador, nomos asume knar nudar Koordenador Logistika iha Akademia no halao administrasaun iha Akademia.

Tama tinan 2005, Komando Geral PNTL muda Helena ba fali Policia Investigasaun Nasional. Iha seitor ida nee, Helena fulan 9 deit. Depois hetan tan orden husi Komando Geral, foti Helena sai nudar Adjunto Segundu Komandante Policia Komunitaria Nasional ho diviza Inspector Chefe Policia. To’o agora, Helena sei nafatin iha Polisia Komunitaria Nasional.

Oinsa Helena nia sentemento ba knar policia nebe nia halao?. “Posizaun nebe hau iha, hau sente todan maibe hau sempre fiar katak, ho kordenasaun nebe diak, servisu hamutuk ho Komando, ita bele lolo liman ba malu hamutuk iha instituisaun nia laran, hau sente buat nebe todan, bele sai kman,” katak Helene.

Nudar feto, Helena mos la haluhan fo lia menon ba ninia feto maluk sira iha teritoriu Timor Leste tomak. Ba ninia feto maluk sira, Helena dehan, “Moris nee tenke pasensia. Labele halo violensia, tamba violensia sei la halo buat diak ba ita nia familia no ba ita nia nasaun. Nunee mos ba mane sira, liliu kaben nain sira, tenke hatudu komprensaun no kumpriende klean ba sira nia fen kaben, liliu ba sira nebe halao knar nudar militar ka policia. Tamba moris ema sivil la hanesan ho vida militar ka policia,” apela Helena. sonia ferreira

Sesta, 19 Agustu 2011
Fonte: STL - http://suara-timor-lorosae.com/home

Sem comentários:

Enviar um comentário

counter for blogger
FETO-ALOLA FETO-ONU REDE-FETO FETO-EDUCA SAI-FETO FETO-JOVEM FETO-TIMOR FETO-LINKS